Τα πρώτα νεοελληνικά αναγνώσματα

Το άρθρο αναφέρεται

Από το 1884 που εισάγεται το μάθημα των Ν.Ε. στο Ελληνικό σχολείο και για περίπου έναν αιώνα, η διδασκαλία του βασίστηκε αποκλειστικά στα σχολικά εγχειρίδια που κυκλοφόρησαν με τον τίτλο «Νεοελληνικά Αναγνώσματα». Έτσι χαρακτηρίζονται:

Αι συλλογαί εκλογών νεωτέρων ποιητών και συγγραφέων, […] αι προωρισμέναι διά την διδασκαλίαν της νεοελληνικής γλώσσης και λογοτεχνίας εις τα ελληνικά σχολεία και γυμνάσια.

Τα εγχειρίδια αυτά εκδόθηκαν σε οκτώ σειρές από το 1884 έως το 1977/9 και διδάσκονταν στους κύκλους εκπαίδευσης που αντιστοιχούν στη σημερινή Δευτεροβάθμια. Τα Ν.Α. διαφοροποιούνται από τα άλλα σχολικά βιβλία ως προς το ότι αποτελούν συλλογές ανθολογημένων κειμένων που παρουσιάζουν, εκ των πραγμάτων, μία εξαιρετικά επιλεγμένη μορφή του γνωστικού αντικειμένου.

Το συγκεκριμένο σχολικό εγχειρίδιο κυκλοφόρησε το 1884, επομένως εντάσσεται στην πρώτη σειρά Ν.Α. που εγκρίνονται (1884-1909) και προορίζεται για την Α΄ τάξη Ελληνικών σχολείων. Συγγραφείς του είναι οι Δροσίνης Γ. και Κασδόνης Γ. Εκδοτικός οίκος είναι το Βιβλιοπωλείον «Ο Κοραής» Α. Κωνσταντινίδου. Το σύνολο των σελίδων του ανέρχεται στις
240.

Στην αρχή του βιβλίου υπάρχει ένας πρόλογος των συγγραφέων, γραμμένος την 4η Σεπτεμβρίου 1884, όπου διευκρινίζεται ότι το εγχειρίδιο εμπεριέχει «τα ορισθέντα αποσπάσματα» από το Βασιλικό Διάταγμα της 23ης Ιουνίου. Επίσης, οι συγγραφείς εξηγούν τον τρόπο με τον οποίο οργάνωσαν το σχολικό βιβλίο και προσδιορίζουν τον σκοπό του. Ως σκοπός του ορίζεται:

να παράσχη μεν αφ’ ενός εις τους ελληνόπαιδας ποικίλα υποδείγματα ύφους της νέας ελληνικής γλώσσης, να εμβάλη δ’ αφ’ ετέρου εις τας ψυχάς αυτών διά της εκτυλίξεως των ενδόξων ή θλιβερών σκηνών της εθνικής ημών ιστορίας, διά των υψηλών ηθικών διδαγμάτων, […], την αγάπην της πατρίδος και την λατρείαν της αρετής.

Ακολουθούν τα κείμενα που ανθολογούνται. Κάτω από τα κείμενα παρατίθενται σχόλια ή λεξιλόγιο. Στις τελευταίες σελίδες υπάρχουν τα βιογραφικά των ανθολογούμενων συγγραφέων. Επίσης, παρατίθεται ο πίνακας των περιεχομένων με βάση την ιστορική σειρά με την οποία καταχωρούνται τα κείμενα. Ακολουθεί πίνακας εικόνων και τέλος ένας πίνακας με προσθήκες και διορθώσεις.

Στις σελίδες του βιβλίου ανθολογούνται συνολικά 53 κείμενα 21 ανδρών συγγραφέων, γραμμένα όλα στην καθαρεύουσα. Ενδεικτικά, συγγραφείς τους είναι οι Δ. Παπαρρηγόπουλος, Κ. Παπαρρηγόπουλος, Σ. Τρικούπης, Α. Ραγκαβής, Φ. Σκούφος, Σ. Βασιλειάδης, Χ. Περραιβός, Α. Κοραής, και Σ. Δ. Βυζάντιος. Από τα 53 κείμενα, 41 είναι πεζά και 12 ποιητικά. Η θεματική των κειμένων έχει ως εξής: 5 κείμενα αναφέρονται στη θρησκευτική ζωή, 8 στην εθνική, 1 στην κοινωνική, 34 είναι ιστορικού περιεχομένου, 2 αναφέρονται στη φύση και 3 στον κύκλο μύθων-παραδόσεων-παραμυθιών. Έξι από τα κείμενα με ιστορικό θέμα πλαισιώνονται από αντίστοιχου θέματος εικόνες.

Όπως και όλα τα άλλα Ν.Α. της πρώτης σειράς (συγγραφείς τους οι Κ. Κοφινιώτης, Χ. Πούλιος, Π. Σακελλάριος και Δ. Κολοκοτσάς) το βιβλίο αυτό λειτουργεί ως βοήθημα για τη διδασκαλία της Ιστορίας, εφόσον τα περισσότερα αναγνώσματα είναι ιστορικού περιεχομένου. Για παράδειγμα 13 κείμενα είναι του Σ. Τρικούπη και 8 του Κ. Παπαρρηγόπουλου. Με αυτού του είδους την ανθολόγηση εκφράζονται οι εθνικές επιδιώξεις που οδήγησαν στην εισαγωγή του μαθήματος των Ν.Ε. στο Ελληνικό σχολείο. Η διδασκαλία ενός τέτοιου εγχειριδίου δίνει μια απάντηση σε όσες δυνάμεις αμφισβητούν τη γνησιότητα της ελληνικής φυλής και την υπόσταση του νεοελληνικού κράτους. Επιπλέον, από το γεγονός ότι ανθολογούνται κείμενα αποκλειστικά της καθαρεύουσας και μάλιστα της πιο άκαμπτης μορφής της διαφαίνεται το γεγονός ότι το νέο μάθημα των Ν.Ε. θα δεχτεί τις επιδράσεις από τη διαμάχη για το γλωσσικό ζήτημα.

comments powered by Disqus